De ondernemingsrechtbank is een gespecialiseerde rechtbank. Zij neemt kennis van geschillen tussen ondernemingen.

9 ondernemingsrechtbanken

Zetel van de ondernemingsrechtbanken.

De ondernemingsrechtbanken zijn georganiseerd per rechtsgebied van een hof van beroep.

Er zijn in totaal 9 ondernemingsrechtbanken, namelijk in Antwerpen, Brussel Nederlandstalig, Brussel Franstalig, Leuven, Gent, Eupen, Luik, Henegouwen en Waals-Brabant.

De ondernemingsrechtbank kan bestaan uit één of meer afdelingen.

Kamers en samenstelling.

De ondernemingsrechtbank bestaat uit één of meer kamers waarin een beroepsrechter en twee rechters in ondernemingszaken (= lekenrechters) zetelen. De rechters in ondernemingszaken zijn geen beroepsrechters maar ondernemers, bestuursleden, boekhouders, bedrijfsrevisoren enz. Zij helpen de beroepsrechter met hun ervaring uit de bedrijfswereld.

Meer informatie over de samenstelling van het rechtscollege, vindt u onder 'zittende magistraten'.

Openbaar ministerie.

In een beperkt aantal gevallen wordt het Openbaar Ministerie waargenomen door de procureur des Konings, één of meer eerste substituten en één of meer substituten.

Meer uitleg vindt u onder 'staande magistraten'.

Griffie.

Meer uitleg over de taken van de griffier en de griffie vindt u onder onder 'griffier' en 'griffie'.

Centraal Register Solvabiliteit

Op 1 april 2017 ging het Centraal Register Solvabiliteit van start. Via dit register verloopt de digitale afhandeling van de insolventieprocedures (faillissement en gerechtelijke reorganisatie).

Voor meer informatie ga naar www.regsol.be

Documentatie afkomstig van de ondernemingsrechtbanken (NL) - klik hier - (DE) - klik hier

Bevoegdheden.

De ondernemingsrechtbank is een gespecialiseerde rechtbank, die bevoegd is om uitspraken te doen over geschillen tussen ondernemingen, ongeacht het bedrag van de vordering.

Hierna vindt u een beknopt overzicht van de bevoegdheden van de ondernemingsrechtbank.

 

De ondernemingsrechtbank is bevoegd voor alle geschillen tussen ondernemingen en dit ongeacht de waarde van het geschil.
Een vordering van een particulier tegen een onderneming kan eveneens voor de ondernemingsrechtbank worden gebracht.

Geschillen tussen ondernemingen.

De ondernemingsrechtbank behandelt geschillen tussen ondernemingen, namelijk tussen alle natuurlijke personen die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefenen ( handelaars, vrije beroepen en bestuurders), de rechtspersonen ( vennootschappen, verenigingen en stichtingen) en organisaties zonder rechtspersoonlijkheid. Het geschil mag evenwel niet vallen onder de bijzondere bevoegdheid van andere rechtscolleges en die, wat natuurlijke personen betreft, geen betrekking hebben op een handeling die kennelijk vreemd is aan de onderneming.

De ondernemingsrechtbank behandelt ook een aantal specifieke geschillen, ongeacht het bedrag van de vordering.

Hierna vindt u enkele voorbeelden van zulke geschillen:

  • van geschillen inzake vennootschappen, verenigingen of stichtingen,
  • van geschillen inzake intellectuele eigendomsrechten,
  • van geschillen inzake marktpraktijken,
  • geschillen inzake wissel- en orderbrieven,
  • ….
De ondernemingsrechtbank is ook uitsluitend bevoegd voor vorderingen en geschillen rechtstreeks ontstaan uit een insolventieprocedure (faillissement en gerechtelijke reorganisatie).
De ondernemingsrechtbank heeft ook een bestuurlijke bevoegdheid, m.a.w. een bevoegdheid buiten elk geschil om.

De ondernemingsrechtbank neemt de eed af van o.a.

  • beëdigde wegers, scheepsmeters of meters voor zee- en binnenschepen;
  • de met de scheepvaartcontrole belaste ambtenaren;
  • de bedrijfsrevisoren.

De kamers voor ondernemingen in moeilijkheden sporen ondernemingen op die zich in financiële moeilijkheden bevinden om de continuïteit van de onderneming en de belangen van de schuldeisers te beschermen.

De voorzitter van de ondernemingsrechtbank is ook bevoegd voor het opleggen van diverse maatregelen, waaronder:
  • de staking inzake marktpraktijken,
  • toezicht inzake de financiële sector, reisbemiddeling, huwelijksbureaus, incasso…
  • de maatregelen inzake de werking van een vennootschap,
  • de maatregelen inzake de continuïteit van een onderneming,
Zittende magistraten
De voorzitter heeft de leiding respectievelijk over een aantal vredegerechten en politierechtbanken, een rechtbank van eerste aanleg, een arbeidsrechtbank of een ondernemingsrechtbank. Daarnaast bestaat er ook een voorzitter in het Hof van Cassatie die onder de Eerste Voorzitter van het Hof van Cassatie staat en een voorzitter in het hof van assisen.

Het ambt van "voorzitter" wordt toegewezen voor een leidinggevende functie in verschillende rechtscolleges.

In de rechtbanken van eerste aanleg, de ondernemingsrechtbanken en de arbeidsrechtbanken bestaat een hiërarchische structuur.

De rechtbank van eerste aanleg bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • al naargelang het geval, geen, één of meer afdelingsvoorzitters;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters.

De ondernemingsrechtbank bestaat uit :

  • één voorzitter
  • een of meer afdelingsvoorzitters (behalve in de rechtbanken zonder afdelingen)
  • een of meer ondervoorzitters (afhankelijk van de wettelijke vastgestelde personeelsformatie)
  • rechters (beroepsmagistraten)
  • rechters in ondernemingszaken, die onder hen een voorzitter in ondernemingszaken aanwijzen (geen beroepsmagistraten).

De arbeidsrechtbank bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • al naargelang het geval, geen, één of meer afdelingsvoorzitters;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters;
  • meerdere rechters in sociale zaken (geen beroepsmagistraten).

De voorzitter wordt bijgestaan door één of meer afdelingsvoorzitters en staat in voor de algemene leiding van de rechtbank.

De afdelingsvoorzitter staat in voor de dagelijkse leiding van de rechtbank, onder gezag van de voorzitter en heeft een aantal specifieke bevoegdheden.

Hij kan zich voor de leiding en organisatie laten bijstaan door één of meer ondervoorzitters.

De structuur van het Hof van Cassatie ziet er als volgt uit:

  • eerste voorzitter;
  • voorzitter;
  • afdelingsvoorzitter;
  • raadsheren.

Sinds de gerechtelijke hervorming van 2013 bestaat er ook een voorzitter van de vrederechters en de rechters in de politierechtbank. Binnen het arrondissement leidt, organiseert en coördineert deze voorzitter de vredegerechten en de politierechtbanken.

De structuur van de vredegerechten en politierechtbanken ziet er als volgt uit:

  • een voorzitter voor alle vredegerechten en de politierechtbank van het arrondissement;
  • een ondervoorzitter die zelf rechter in de politierechtbank is als de vrederechter voorzitter is, of omgekeerd;
  • de vrederechters en de rechters in de politierechtbank.
Zittende magistraten
Er is een afdelingsvoorzitter in het Hof van Cassatie maar ook in de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank en de ondernemingsrechtbank.

De afdelingsvoorzitter van het Hof van Cassatie wordt gekozen onder de raadsheren van het  Hof van Cassatie.

De organisatiestructuur van het Hof van Cassatie, ziet er als volgt uit:

  • eerste voorzitter;
  • voorzitter;
  • afdelingsvoorzitters;
  • raadsheren.

Meer informatie over de afdelingsvoorzitter in de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank en de ondernemingsrechtbank, vindt u onder de rubriek "voorzitter".

Zittende magistraten
De ondervoorzitter is een beroepsmagistraat en maakt al naar gelang het geval deel uit van een rechtbank van eerste aanleg, een arbeidsrechtbank of een ondernemingsrechtbank. Daarnaast is er ook een ondervoorzitter voor alle vredegerechten en politierechtbanken samen per arrondissement. De ondervoorzitter staat de voorzitter bij in de algemene leiding van de entiteit.

In de vredegerechten en politierechtbank, de rechtbanken van eerste aanleg, de ondernemingsrechtbanken en de arbeidsrechtbanken bestaat een hiërarchische structuur.

De rechtbank van eerste aanleg bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters.

De ondernemingsrechtbank bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters;
  • meerdere rechters in ondernemingszaken (geen beroepsmagistraten).

De arbeidsrechtbank bestaat uit:

  • een voorzitter;
  • één of meer ondervoorzitters;
  • één of meer rechters;
  • meerdere rechters in sociale zaken (geen beroepsmagistraten).

De vredegerechten en politierechtbanken bestaan uit:

  • een voorzitter voor alle vredegerechten en de politierechtbank van het arrondissement samen;
  • een ondervoorzitter, die zelf rechter in de politierechtbank is als de voorzitter vrederechter is, of omgekeerd;
  • de vrederechters en de rechters in de politierechtbank.
Zittende magistraten
De rechter is bevoegd voor de oplossing van conflicten.

De rechter spreekt recht. Met de term 'rechter' wordt meestal een magistraat van de rechterlijke macht bedoeld. De rechter is wettelijk verplicht een oordeel uit te spreken over een geschil, dat hem voorgelegd wordt. Daarbij houdt de rechter rekening met:

  • de wet;
  • de rechtspraak;
  • de rechtsleer;
  • de gewoonte.

De rechters zetelen in verschillende rechtbanken, zoals de rechtbank van eerste aanleg, de ondernemingsrechtbank en de arbeidsrechtbank.

De taak van deze rechters is verschillend al naargelang het soort rechtbank.

Een rechter in een hof van beroep, een arbeidshof of het Hof van Cassatie wordt officieel 'raadsheer' genoemd.

De rechters die vonnissen vellen, worden 'de zittende magistratuur' genoemd omdat ze tijdens het proces zitten.

Tijdens het proces in de rechtbank zetelt de rechter alleen. In bepaalde zaken zetelen de rechters met drie magistraten.

In de ondernemingsrechtbank en de arbeidsrechtbank nemen naast de rechter nog twee niet-professionele rechters plaats.

Zittende magistraten
Plaatsvervangende rechters zijn personen die opgeroepen worden om een actieve rechter bij ziekte, afwezigheid enz. te vervangen.

Het gaat meestal om advocaten, notarissen of universiteitsprofessoren.

De plaatsvervangende rechter wordt door zijn benoeming een magistraat.

In een politierechtbank en vredegerecht wordt de plaatsvervangende rechter ook respectievelijk plaatsvervangend rechter in de politierechtbank en plaatsvervangend rechter in het vredegerecht genoemd.

Zittende magistraten
Een consulair rechter, of rechter in ondernemingszaken, is een lekenrechter.

Een rechter in ondernemingszaken of een handelsrechter of ook wel consulaire rechter genoemd is in België een lekenrechter, die bij de ondernemingsrechtbank wordt aangesteld bij Koninklijk Besluit en op gezamenlijke voordracht van de ministers van Justitie, Economie en Middenstand.

Deze rechters zijn niet noodzakelijk juristen. Zij worden gekozen uit het bedrijfsleven en blijven daar vaak hun werkzaamheden uitoefenen.

De bedoeling is dat zij vooral de praktische kennis uit de economie in de handelsrechtspraak binnenbrengen. Een eerste benoeming gebeurt voor drie jaar. Daarna kan het mandaat telkens voor vijf jaar worden verlengd. op voorstel van de voorzitter van de rechtbank.

De taken van de rechter in ondernemingszaken is voornamelijk:

zitting houden met de beroepsrechter;

rechter-commissaris in faillissementen:

Bij een faillissement wordt naast een curator, die het faillissement afhandelt, een rechter-commissaris aangesteld. Deze rechter-commissaris houdt toezicht op de procedure en verleent machtigingen, controleert de rekeningen van de curator en brengt daarover verslag uit bij de rechtbank.

handelsonderzoeken:

De kamer voor ondernemingen in moeilijkheden heeft als taak het opsporen van ondernemingen in moeilijkheden. De rechter in ondernemingszaken roept de ondernemer op om de moeilijkheden te bespreken en te komen tot een herstelplan of bijvoorbeeld een gerechtelijke reorganisatie.

gedelegeerd rechter:

Bij een gerechtelijke reorganisatie, waarbij de onderneming tijdelijk beschermd wordt tegen de schuldeisers, voorziet de wet dat een gedelegeerd rechter wordt aangesteld.
Deze gedelegeerd rechter brengt in de loop van de procedure meermaals verslag uit en houdt toezicht

Staande magistraten
De procureur des Konings leidt in elk arrondissement het Openbaar Ministerie.

In elk gerechtelijk arrondissement is er minstens één parket. In totaal zijn er echter 14 parketten.

De procureur des Konings, de afdelingsprocureurs, zijn eerste substituten en substituten treden op als Openbaar Ministerie bij de rechtbank van eerste aanleg, de politierechtbank en de ondernemingsrechtbank. Zij vormen samen het parket van de procureur des Konings.

In strafzaken is het parket van de procureur des Konings betrokken vanaf het strafonderzoek.

Als de zaak voor een behandeling ten gronde voor de strafrechter komt, vorderen zij de toepassing van de strafwet.

Nadat een straf is uitgesproken, zien zij erop toe dat de uitgesproken straffen ook worden uitgevoerd.

In burgerlijke zaken geeft het Openbaar Ministerie een (schriftelijk of mondeling) advies over het geschil in de gevallen die de wet bepaalt en telkens als de zaak de openbare orde aanbelangt.

Nuttige links

Staande magistraten
De afdelingsprocureur staat aan het hoofd van een afdeling van een parket. De procureur des Konings is bevoegd is voor het ganse arrondissement.

De procureur des Konings van een gerechtelijk arrondissement heeft de leiding over het parket van het ganse arrondissement. Indien het parket één of meer afdelingen heeft, kan hij in de leiding door één of meer afdelingsprocureurs worden bijgestaan.

Nuttige links

Staande magistraten
De eerste substituut-procureur des Konings maakt deel uit van het parket en staat onder leiding van de procureur des Konings.

De procureur des Konings en zijn eerste substituten en substituten treden op als Openbaar Ministerie bij de rechtbank van eerste aanleg, de politierechtbank en de ondernemingsrechtbank. Zij vormen samen het parket van de procureur des Konings.

Nuttige links

Staande magistraten
De substituut-procureur des Konings maakt deel uit van het parket en staat onder leiding van de procureur des Konings.

De procureur des Konings en zijn eerste substituten en substituten treden op als Openbaar Ministerie bij de rechtbank van eerste aanleg, de politierechtbank en de ondernemingsrechtbank. Zij vormen samen het parket van de procureur des Konings.

Nuttige links

Griffie
De hoofdgriffier is verantwoordelijk voor de goede werking van de griffie en heeft de leiding over de griffie.

Algemeen.

Er is één griffie en dus ook één hoofdgriffier per rechtscollege.

Bij de uitvoering van zijn taken, wordt hij bijgestaan door één of meer griffiers-hoofden van dienst, griffiers en administratief personeel.

Vredegerechten en politierechtbanken.

Er is per arrondissement één hoofdgriffier voor de vredegerechten en de politierechtbank samen. Zowel in de politierechtbank als in de vredegerechten wordt de arrondissementele hoofdgriffier bij de uitvoering van zijn taken bijgestaan door één of meer griffiers-hoofden van dienst, griffiers en administratief personeel.

Griffie
Er is één afdelingsgriffier per afdeling van een rechtbank (rechtbank van eerste aanleg, ondernemingsrechtbank en arbeidsrechtbank).

De afdelingsgriffier heeft de leiding over de griffie van de afdeling.

Griffie
De hoofdgriffier wordt bijgestaan door griffiers-hoofden van dienst en griffiers.

Onverminderd de taken en bijstand die de griffiers vervullen, neemt de griffier-hoofd van dienst, onder het gezag en toezicht van de hoofdgriffier, deel aan de leiding van de griffie.

De hoofdgriffier kan een of meer griffiers-hoofden van dienst aanwijzen als afdelingsgriffier om hem bij te staan bij de leiding van een afdeling.

Griffie
De griffier staat de rechter bij in de uitoefening van zijn gerechtelijke functie.

De griffier vervult de griffietaken en staat de magistraat bij in alle verrichtingen van diens ambt.

Op deze regel wordt slechts een uitzondering gemaakt, namelijk wanneer de griffier om dringende redenen  niet aanwezig kan zijn.

De griffier heeft volgende taken:

  • het openstellen van de griffie voor het publiek;
  • het voeren van de boekhouding van de griffie;
  • het verlijden van de akten waarmee hij belast is, het bewaren van de minuten, registers en alle akten van het gerecht waarbij hij is aangesteld en het geven van uitgiften, uittreksels of afschriften;
  • het bewaren van de rechtsdocumentatie inzake wetgeving, rechtspraak en rechtsleer ten behoeve van de rechters;
  • het opmaken van de tabellen, statistieken en andere documenten, waarmee hij bij wet of besluit belast is; het bijhouden van de registers en repertoria;
  • het zorgen voor de bewaring van de waarden, documenten en voorwerpen die krachtens de wet ter griffie zijn neergelegd;
  • het nemen van passende maatregelen om alle archiefbescheiden die hij onder zijn beheer heeft in goede staat te bewaren, om ze te ordenen en te inventariseren, ongeacht hun vorm, structuur en inhoud.

De griffier verleent ook bijstand aan de magistraat:

  • hij bereidt de taken van de magistraat voor;
  • hij is aanwezig op de terechtzitting;
  • hij notuleert het verloop van de rechtszaken en de uitspraken;
  • hij geeft akte van de verschillende formaliteiten waarvan de vervulling moet worden vastgesteld en verleent er authenticiteit aan;
  • hij stelt de dossiers van de rechtspleging op en ziet, in het kader van zijn bevoegdheid, toe op de naleving van de geldende regelgeving.

Er zijn één of meer griffiers aanwezig in elk rechtscollege (vredegerecht, politierechtbank, rechtbank van eerste aanleg, ondernemingsrechtbank, arbeidsrechtbank enz.)

Griffie
In elk rechtscollege (vredegerecht, rechtbank van eerste aanleg, enz.) is er een griffie.

Algemeen

De griffie bestaat meestal uit een hoofdgriffier, één of meer griffiers-hoofden van dienst, één of meer griffiers en griffiepersoneel.

De griffier heeft niet alleen administratieve taken zoals het verloop van de zitting opvolgen, documenten opstellen of afschriften geven. Daarnaast is hij ook een volwaardige medewerker van de rechter en officieel bewaarder van veel documenten. In die zin werkt hij mee aan het vlotte verloop van alle activiteiten op het rechtscollege.

Het takenpakket van de griffier kan verschillen naargelang het soort rechtbank (vredegerecht, rechtbank eerste aanleg, arbeidsrechtbank, enz.).

In de griffie wordt er vaak nog ander personeel tewerkgesteld, zoals assistenten en medewerkers.

Vredegerecht.

Elk vredegerecht heeft een eigen griffie, samengesteld uit één of meer griffiers en griffiepersoneel, die onder de leiding staan van de arrondissementele hoofdgriffier van de vredegerechten en de politierechtbank.  De hoofdgriffier wordt bijgestaan door één of meerdere griffiers-hoofden van dienst bij de vredegerechten. In elk plaatselijk vredegerecht zal de hoofdgriffier bovendien een plaatselijk leidinggevende griffier aanwijzen om hem bij te staan in de dagelijkse leiding van die griffie. In elke griffie worden de griffiers bijgestaan door administratief personeel (assistenten en medewerkers).

Politierechtbank.

Elke politierechtbank heeft een eigen griffie, samengesteld uit één of meer griffiers en griffiepersoneel, die onder de leiding staan van de arrondissementele hoofdgriffier van de vredegerechten en de politierechtbank.  De hoofdgriffier wordt in de meeste arrondissementen bijgestaan door één of meerdere griffiers-hoofden van dienst bij de politierechtbank, die hij kan aanwijzen tot leidinggevende van een afdeling van de politierechtbank. In elke griffie worden de griffiers bijgestaan door administratief personeel (assistenten en medewerkers).

Andere
Een advocaat verleent bijstand en treedt in juridische aangelegenheden gewoonlijk als vertegenwoordiger van een partij op.

Indien u meer informatie wenst over de specifieke rol van een advocaat, kunt u terecht op de website van de Orde van Vlaamse Balies.

Daar vindt u een beschrijving van zijn taken. Bovendien vindt u hier hoeveel het ereloon van een advocaat bedraagt en hoe u een advocaat kan kiezen.

Er bestaan verschillende ordes, namelijk:

  • de Orde van advocaten, in ieder gerechtelijk arrondissement, behoudens in Brussel waar er een Nederlandstalige orde is en een Franstalige orde;
  • de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie;
  • de Orde van Vlaamse Balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone.

Tenslotte bestaat er ook nog een Federale  Raad van de balies.

De Federale Raad van de balies bestaat uit tien leden van wie er telkens vijf respectievelijk, voor een termijn van twee jaar, eenmaal hernieuwbaar, afgevaardigd worden door de Orde van Vlaamse balies en de Ordre des barreaux francophones et germanophone. De Raad wordt voorgezeten door de stafhouder van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie.

De advocaten die minstens 10 jaar bij de balie zijn ingeschreven en slagen voor het examen van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie, kunnen door de Koning benoemd worden tot advocaat bij het Hof van Cassatie. Het aantal advocaten bij het Hof van Cassatie is zeer beperkt.

Nuttige links

Andere
De referendaris is een doctor, licentiaat of master in de rechten die de magistraat van de zetel bijstaat.

Er kunnen referendarissen worden aangesteld in de hoven van beroep, de arbeidshoven en de verschillende rechtbanken. Zij staan de magistraten van de zetel bij, maar zijn zelf geen magistraten.

Er zijn ook referendarissen bij het Hof van Cassatie die zowel de raadsheren als de leden van het Parket-Generaal bijstaan.

De referendarissen bereiden het juridisch werk van de magistraten voor en volgen daarbij hun aanwijzingen. Zij mogen evenwel geen griffietaken uitvoeren.

De referendarissen staan onder het gezag en toezicht van de korpschef van het rechtscollege waaraan zij zijn aangesteld.

Burgerlijke zaak

Het Belgische recht voorziet in verschillende manieren om een zaak voor een rechtbank te brengen. In rechtbanktermen spreekt men over 'het inleiden van een vordering bij de rechtbank'. Op welke manier dit kan leest u verder.

Wat is een burgerlijke zaak?

Een burgerlijke procedure is een procedure over een geschil dat enkel betrekking heeft op een relatie tussen particulieren (bijvoorbeeld tussen werknemer en werkgever, tussen man en vrouw). Er staan enkel private belangen op het spel, die geen weerslag hebben op de belangen van de maatschappij.

Hoe verloopt een burgerlijke zaak?

Het Belgische recht voorziet in verschillende manieren om een zaak voor een rechtbank te brengen. In rechtbanktermen spreekt men over "het inleiden van een vordering bij de rechtbank".

De meest voorkomende manier om een zaak in te leiden is de dagvaarding.

De eisende partij doet hiervoor beroep op een gerechtsdeurwaarder. Deze maakt de dagvaarding over aan de tegenpartij. De dagvaarding is een officieel document om voor de rechtbank te verschijnen.

De dagvaarding moet verplicht een aantal vermeldingen bevatten zoals:

  • de dag, de maand, het jaar en de plaats van de zitting;
  • de naam, de voornaam en de woonplaats van de eisende partij;
  • de naam, de voornaam en de woonplaats van de gedaagde;
  • het onderwerp en de korte samenvatting van de argumenten van de vordering;
  • de rechter voor wie de vordering wordt aanhangig gemaakt.

De procedure voor vrijwillige verschijning kan met een gezamenlijk verzoekschrift tot vrijwillige verschijning opgestart worden.

Het origineel verzoekschrift moet gedagtekend en door alle partijen ondertekend zijn. Het kan per aangetekende brief aan de griffie gezonden worden of rechtstreeks op de griffie afgegeven worden.

Op vraag van minstens een van de partijen of de rechter, roept de griffier bij gewone brief de partijen op voor een zitting binnen de 15 dagen na het verzoek.

Door hun vrijwillige verschijning vermijden de partijen dat zij de kosten van een dagvaarding vooraf moeten betalen of terugbetalen.

Enkel in de door de wet bepaalde gevallen (bijvoorbeeld vorderingen tussen echtgenoten en huurgeschillen) kan een zaak ook ingeleid worden door een verzoekschrift op tegenspraak in te dienen op de griffie.

Het verzoekschrift wordt ingediend in zoveel exemplaren als er partijen zijn.

De griffier roept dan de partijen per brief op om te verschijnen op de zitting.

Het verzoekschrift moet een aantal vermeldingen bevatten zoals:

  • de dag, de maand en het jaar;
  • de naam, de voornaam, het beroep, de woonplaats van de verzoeker;
  • de naam, de voornaam en de woonplaats van de persoon die moet worden opgeroepen;
  • het onderwerp en de korte samenvatting van de argumenten van de vordering;
  • de rechter voor wie de vordering wordt aanhangig gemaakt;
  • de handtekening van de verzoeker of zijn advocaat.

Enkel in de door de wet uitzonderlijk voorziene gevallen kan een zaak voor de rechter ingeleid worden door een eenzijdig verzoekschrift in te dienen bij de rechtbank.

De tegenpartij wordt niet op de hoogte gebracht van de zaak. Pas nadat de rechter uitspraak heeft gedaan wordt de tegenpartij op de hoogte gebracht.

Deze manier van inleiden van een zaak wordt gebruikt wanneer bijvoorbeeld de tegenpartij niet gekend is of wanneer het noodzakelijk is dat de tegenpartij niet op de hoogte is van de procedure.

Eenmaal de tegenpartij in kennis is gesteld van de uitspraak, kan zij zich wel nog verzetten tegen deze uitspraak.

Op de inleidende zitting wordt de behandeling van de zaak aangevat.

Op deze inleidende zitting zijn er verschillende scenario's mogelijk.

De verwerende partij verschijnt niet of niemand verschijnt.

Indien er op de inleidende zitting niemand verschijnt, dan moet de eisende partij een initiatief nemen, zoals bijvoorbeeld verstek vorderen tegen de verwerende partij. Indien geen verstek wordt gevorderd, dan wordt de zaak uitgesteld en naar de "rol" verwezen in afwachting van een initiatief.

De partijen verschijnen wel.

De partijen kunnen in persoon verschijnen of zich laten vertegenwoordigen door hun advocaat. In een aantal gevallen kunnen de partijen zich ook door andere personen laten vertegenwoordigen.

Onder het volgende item volgt een beknopte uitleg van de procedure indien de partijen verschijnen.

Ook hier zijn er twee scenario's mogelijk.

Het gaat om een zeer eenvoudige zaak.

Indien het om een zeer eenvoudige zaak gaat en een aantal voorwaarden vervuld zijn, dan komt de zaak in aanmerking voor de zogenaamde "korte debatten" en kan ze op de inleidingszitting behandeld worden, tenzij er teveel zaken zouden zijn. In dat geval wordt de zaak uitgesteld naar een nabije zitting.

Het gaat om een complexe zaak.

In dit geval moet de zaak in staat worden gesteld. Concreet betekent dit dat de partijen een conclusiekalender afspreken. Er wordt een concrete, uiterlijke datum afgesproken tegen dewelke partijen hun argumenten schriftelijk aan de tegenpartij en de rechter moeten laten weten.

De rechter legt de datum vast waarop de zaak kan gepleit worden.

Indien de partijen niet tot een akkoord komen, legt de rechter ambtshalve, binnen de zes weken na de inleiding, de conclusietermijnen (samen met de pleitdatum) vast.

Na de instaatstelling van de zaak legt de rechter een datum vast waarop de zaak kan gepleit worden.

Op deze openbare zitting kunnen de partijen ervoor kiezen hun advocaat te laten pleiten en/of kunnen zij ook zelf hun argumenten toelichten.

Op het einde van de zitting, worden de debatten gesloten en de zaak "in beraad" genomen, dit wil zeggen dat de rechter het dossier met alle besluiten en bewijsstukken meeneemt om er later een oordeel over te vellen.

In principe volgt de uitspraak uiterlijk één maand later. Dit kan zowel vroeger zijn of later zijn als het een complexe zaak betreft.

De term 'vonnis' wordt voor meerdere rechterlijke beslissingen gebruikt.

De term 'vonnis' wijst op een beslissing door een rechter in eerste aanleg (zoals de vrederechter, de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank, de rechtbank van koophandel).

De term 'arrest' wijst ​op een beslissing door een rechter in hoger beroep of het Hof van Cassatie (zoals het hof van beroep, het arbeidshof). Deze term wordt echter ook gebruikt door de Raad van State en andere instanties.

De term 'beschikking' wordt gebruikt voor uitspraken in kort geding of in een procedure op eenzijdig verzoekschrift.

Een uitspraak kan op verschillende manieren gebeuren. Hierna worden er twee besproken.

Een eerste mogelijkheid bestaat erin dat de rechter zijn eindvonnis onmiddellijk velt en dus meteen een eindbeslissing treft voor de gehele zaak.

Daarnaast kan hij ook een tussenvonnis vellen als hij zich niet voldoende voorgelicht acht. In dit geval kan hij bijvoorbeeld een deskundige aanstellen, aanvullende bewijsstukken vragen enz.

Het vonnis moet gemotiveerd zijn en ondertekend zijn door alle rechters die aanwezig waren bij de behandeling van de zaak. In het vonnis wordt ook vermeld welke persoon/partij de gerechtskosten moet betalen.